De betekenis van Jezus’ kruisdood in de vroege kerk (3)

Aan het begin van deze lezing vergelijkt Riemer Roukema de benadering van Sonneveld in Het vergeten Evangelie met de theologische opvattingen van Smits, Wiersinga en Den Heyer, die Verzoening door voldoening verwierpen. Roukema komt tot de conclusie dat Sonneveld niet kan worden ingedeeld bij deze groep van theologen, omdat hij er geen vrijzinnige visie op nahoudt. Roukema vergelijkt Sonnevelds Het vergeten Evangelie met de theologie van de nieuwtestamenticus N.T. Wright.

Roukema toetst de ideeën van Sonneveld vervolgens aan de opvattingen van een aantal kerkvaders: Irenaeus, Tertullianus, Cyprianus en anderen. Hij plaatst drie kanttekeningen bij Sonnevelds opvattingen en concludeert dat de oude kerk een ‘nogal gedifferentieerd beeld’ van Jezus’ kruisdood heeft, maar dat velen moeite hadden met het feit dat God een mensenoffer zou eisen. In het kader hiervan bespreekt hij het begrip ‘losprijs’.

Verwerkingsvragen

• Wat zegt het jou dat in de oude kerk de leer van verzoening door voldoening niet bekend was?
• Riemer Roukema zegt: ‘Uit de Hellenistische wereld was het brengen van mensenoffers aan vertoornde goden of demonen een bekend verschijnsel.’ Is het volgens jou mogelijk om dit gegeven één op één te betrekken op Christus’ offer aan het kruis?

Hoe Jezus’ kruisdood ons kan verlossen – lezingen studiedag over verzoening

Het kruis staat niet voor niets symbool voor het christelijk geloof zelf: Jezus’ kruisdood vormt de diepste kern ervan. Jezus brengt verlossing door aan het kruis een gruwelijke dood te sterven. Maar hoe kunnen het leven, de dood en de opstanding van één mens verlossing betekenen voor de mensheid?

Twee antwoorden op deze hoe-vraag die in 2000 jaar kerkgeschiedenis een belangrijke rol hebben gespeeld, zijn de oud-christelijke ‘Christus victor-benadering’ en het model van ‘Verzoening door voldoening’. Reinier Sonneveld voert in zijn nieuwste boek, Het vergeten Evangelie, een krachtig pleidooi voor het eerste model, dat de laatste decennia weer volop aandacht krijgt. En waar velen de Christus victor-benadering combineren met die van Verzoening door voldoening, stelt Sonneveld scherpe vragen bij de gedachte dat God genoegdoening zou eisen, en dat Jezus plaatsvervangend de straf draagt en de schuld betaalt.

Sonnevelds boek was de aanleiding voor een studiedag op 8 maart 2019, over indringende vragen rond de betekenis van Jezus’ kruisdood. In deze videocursus kun je alle lezingen van die studiedag bekijken.