Christelijk denken en spreken over de hel in deze tijd
Bestaat de hel? Wat leert de Bijbel over de hel? Is de hel wel te rijmen met hoe God zich in Jezus aan ons openbaart als een God van liefde, barmhartigheid en verzoening? Is een eeuwige straf voor tijdelijk kwaad begaan door beperkte mensen wel proportioneel?
Hoewel steeds minder mensen in een daadwerkelijke hel geloven, heeft iedereen er wel een beeld bij. In het dagelijks taalgebruik komt de hel regelmatig terug. Het idee van eeuwige straf in een brandende hel is echter vandaag de dag niet alleen voor seculieren, maar ook voor veel christenen moeilijk te verteren. Hoe kan dezelfde God die Jezus gegeven heeft om zich met mensen te verzoenen, ook mensen naar de hel sturen? Is de traditionele interpretatie van bijbelteksten over de hel wel juist? Wat staat er op het spel als we deze interpretatie loslaten?
Kortom: wat is christelijk denken en spreken over de hel in deze tijd?
Hierover gaan we nadenken tijdens de studiedag op 14 februari 2020. ’s Ochtends bezinnen we ons op bijbelse en theologische aspecten, ’s middags is er een workshopronde waarin vooral praktisch-theologische thema’s aan de orde komen.
Voorafgaand aan de studiedag doet Weetwatjegelooft.nl in samenwerking met De Nieuwe Koers een onderzoek naar de plaats van en opvattingen over de hel in de geloofspraktijk. De uitkomst wordt gepubliceerd in De Nieuwe Koers en gepresenteerd tijdens de studiedag.
Programma
09:00 Inloop, registratie, koffie/thee
09:30 Almatine Leene, Opening
09:45 Arjen van Kralingen, Introductie
10:15 Arco den Heijer, Van Hades tot Gehenna: Wat zegt de Bijbel over Gods straf in het hiernamaals?
10:45 Koffiepauze
11:00 Ad van der Dussen De hel en (ons) Godsbeeld
11:30 Erik de Boer Doet de hel recht aan het bijbelse mensbeeld?
12:00 Presentatie onderzoek over ‘de Hel’ i.s.m. De Nieuwe Koers, reactie sprekers
12:30 Lunch
13:30 Workshoprondes:
- Maarten Kater De Hel in de prediking
- Bettelies Westerbeek De Hel in missionaire context
- Jan Belder De Hel…? Wie gelooft dat nog?! (over de hel in het Pastoraat)
- Ellen Oosterhuis De Hel in de Psychologie
14:30 Terugkoppeling workshops
15:00 Pauze
15:30 Forumgesprek
16:30 Afsluiting
Over de sprekers:
Dr. Almatine Leene (1984) is als predikant werkzaam in de Neder-duits Gereformeerde Kerk in Stellenbosch, docent dogmatiek en kerkgeschiedenis aan de VIAA Hogeschool in Zwolle en onderzoeker aan de Universiteit van Stellenbosch.
Prof. dr. Maarten Kater (1962) was predikant in Zeist en Sint Jansklooster. Hij promoveerde in 2011 en is per 1 november 2016 benoemd als hoogleraar Praktische Theologie aan de Theologische Universiteit Apeldoorn.
Prof. dr. Erik de Boer (1957) is hoogleraar Kerkgeschiedenis aan de Theologische Universiteit Kampen en was predikant in Amsterdam, Pretoria, Krimpen aan de IJssel en Zeist. Als predikant was hij al bezig met de Bijbelse berichten over de hel. De vraag naar de rechtvaardigheid van eeuwige straf kwelde zijn ouders na het overlijden van een volwassen zoon. Als hoogleraar kerkgeschiedenis houdt hij zich bezig met de zgn. ars moriendi of stervenskunst. Is het middeleeuwse mensbeeld door de Reformatie veranderd? Welke beelden van hel en eeuwige straf spraken tot de verbeelding van de vroegmoderne tijd?
Dr. Ad van der Dussen (1951) studeerde theologie in Utrecht, Apeldoorn en Amsterdam. Hij was predikant in de Nederlands Gereformeerde Kerken en docent systematische theologie aan de Nederlands Gereformeerde Predikantenopleiding, die in 2018 werd samengevoegd met de Theologische Universiteit van Kampen. Daar nam hij in 2019 afscheid met een rede, getiteld Vrees en beven. Een pleidooi voor eerbied en ontzag in kerk en theologie. De keuze van dit onderwerp sluit aan bij zijn jarenlange bezinning op schaduwkanten van het Bijbelse Godsbeeld.
Drs. Arjen van Kralingen (1961) rondde de PABO af in 1982 en behaalde een doctoraal Godgeleerdheid aan de Universiteit Utrecht in 2001, met een scriptie getiteld God en Chaos; de Providentia Dei specialis in relatie tot chaotische gedrag van non-lineaire dynamische systemen. Sinds 2004 is hij werkzaam in verschillende leidinggevende functies binnen het beroepsonderwijs.
De laatste jaren werkt Arjen aan een proefschrift over Naar een verantwoord hedendaags concept van de hel in dialoog met bijbel en traditie aan de Tilburg School of Theology. Arjen leidt regelmatig kerkdiensten binnen de Protestantse Kerk in Nederland.
Arco den Heijer MA (1989) studeerde aan de Theologische Universiteit Apeldoorn en Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is bezig met promotieonderzoek naar het optreden van Paulus in Handelingen bij prof. Rob van Houwelingen en prof. Bart Koet. Hij is geïnteresseerd in de interactie van het Nieuwe Testament met de Joodse en Grieks-Romeinse cultuur. Ook werkte hij mee aan een nieuwe editie van de Koptische Apocalyps van Paulus, een belangrijke vroegchristelijke inspiratiebron voor Dante’s Inferno.
Bettelies Westerbeek is pionier en pastor in Den Haag op de pioniersplek Geloven in Moerwijk.
Ds. Jan Belder (1955) was predikant in Loon op Zand, Katwijk aan Zee, Nieuw-Lekkerland en Dordrecht. Jan Belder gaat nog steeds zondags voor en houdt lezingen. Regelmatig publiceert hij boeken en artikelen, vooral op het vlak van pastoraat. Hij schreef een boekje over de plaats van hemel en hel in predikding en pastoraat: “De laatste ernst”.
Drs. Ellen Oosterhuis (1977) is psycholoog en bijbels counselor. De existentiële levensvragen hebben haar altijd al aangesproken als psycholoog, zeker ook een probleem als angst voor de hel of het oordeel. In haar eigen leven kwam zij bij zulke vragen of angsten altijd bij de bijbel uit voor het antwoord. Door haar opleiding als bijbels counselor probeert zij daar ook in haar hulpverleningspraktijk vanuit de bijbel op in te gaan, zonder de aandacht voor de psychologische aspecten te verliezen, maar die wel in een ander perspectief te zetten.
