Dat we verantwoordelijkheid dragen voor de schepping, en daarmee voor natuur en milieu, is diep doorgedrongen in het bewustzijn van Nederlandse theologen, kerken en christenen. De politieke, maatschappelijke en praktische inzet van christenen op dit terrein is groot. Toch staat de christelijke milieu-ethiek nog voor grote uitdagingen.
De ernst van de klimaatcrisis en het afnemen van de biodiversiteit leiden tot nieuwe ethische dilemma’s, waarin ook christenen vanuit strijdige belangen tegenover elkaar kunnen komen te staan. De stikstofcrisis levert daarvan sprekende en soms schrijnende voorbeelden. Welke waarde hebben theologie en ethiek als zowel de natuur als je broodwinning op het spel staan?
Welke waarde hebben theologie en ethiek als zowel de natuur als je broodwinning op het spel staan?
Uit de schaduw van de coronapandemie kwam de stikstofcrisis af en toe naar voren. Scherpe boerenprotesten vlamden op omdat wetgeving voor de bescherming van de natuur grote gevolgen kan hebben voor veel boeren. Met welke ethische dilemma’s krijg je te maken als de natuur je lief is en de toekomst van je bedrijf tegelijkertijd op het spel staat? Hoe ga je om met de woede in de sector die zich uitte op het Malieveld of met het bedreigen van politici? Wat doe je als politicus als je je realiseert dat het onthouden van een vergunning het einde van een boerenbedrijf kan betekenen?
Deze vragen worden besproken op een webinar georganiseerd door de Theologische Universiteit Kampen. Leen Hordijk, oud-voorzitter van het Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof, trapt af met een korte inleiding op de stikstofproblematiek. Daarna zal Ben Apeldoorn, melkveehouder in Woudenberg en bestuurder bij LTO-Noord afdeling Gelderse Vallei, vertellen over de centrale rol die stikstof speelt in zijn bedrijfsvoering. Omdat de provincies de stikstofwetten moeten toepassen ligt bij ChristenUnie-gedeputeerde Arne Schaddelee uit Utrecht de vraag hoe hij zijn taak beleeft. De Kamper ethicus Ad de Bruijne zal ingaan op het morele kompas dat de christelijke traditie aanreikt om met deze én andere praktische dilemma’s op een verantwoorde manier om te kunnen gaan.
Dit webinar wordt aangeboden ter gelegenheid van het afscheid van prof. dr. Leen Hordijk als voorzitter van de Raad van Toezicht van de Theologische Universiteit Kampen
Sprekers
- Leen Hordijk is emeritus hoogleraar milieusysteemanalyse van Wageningen University, en was directeur-generaal van het International Institute for Applied Systems Analysis bij Wenen.
- Arne Schaddelee is gedeputeerde voor de ChristenUnie in de provincie Utrecht met onder andere Mobiliteit en Vergunningverlening Toezicht en Handhaving in portefeuille.
- Ben Apeldoorn is melkveehouder in Woudenberg en bestuurder bij LTO-Noord afdeling Gelderse Vallei. Deze afdeling gaat voor toekomstbestendige vitale boerenbedrijven, gedragen door markt en maatschappij.
- Ad de Bruijne is hoogleraar christelijke ethiek en spiritualiteit aan de Theologische Universiteit Kampen
Voorzitter
- Roel Kuiper, rector en hoogleraar christelijke identiteit in maatschappelijke praktijken aan de Theologische Universiteit Kampen
Programma
- 19.30-19.35 uur: opening door Roel Kuiper
- 19.35-19.50 uur: Leen Hordijk: Inleiding op het stikstofdilemma
- 19.50-20.00 uur: Ben Apeldoorn: ‘De centrale rol van stikstof in mijn bedrijfsvoering’
- 20.00-20.10 uur: Arne Schaddelee: ‘Waarom wij de aarde koesteren’
- 20.10-20.20 uur: Breakoutroom: gesprek tussen deelnemers in kleine kring over het dilemma en hoe je daar zelf mee om zou denken te gaan
- 20.20-20.35 uur: Ad de Bruijne: welke bijdrage kan de christelijke ethiek leveren aan een oplossing voor dit soort dilemma’s?
- 20.35-20.50 uur: Reactie van Ben Apeldoorn en Arne Schaddelee, gesprek onder leiding van Roel Kuiper
- 20.50-21.00 uur: Ingaan op reacties via chat van deelnemers (evt. d.m.v. poll), afronding, sluiting.
Ter voorbereiding
Een aantal internetlinks en te downloaden artikelen voor wie zich alvast wil voorbereiden op het webinar:
- Leen Hordijk, ‘Kroongetuigen van de schepping’, in: Wegwijs, januari 1998, 9-12.
- Leen Hordijk, ‘Het is voor sommigen moeilijk te geloven, maar milieubeleid kan werken’, opinieartikel Nederlands Dagblad, 21 maart 2019.
- ‘Het milieu volgens Leen Hordijk’, in: Tijdschrift Milieu, september 2016.
- H.W. de Knijff, ‘Milieu-ethiek in bijbels licht’, Kontekstueel 24-2 (2009).
- Ad de Bruijne, ‘Er zit milieumoralisme in de lucht’, column Nederlands Dagblad 9 november 2019.
- Erik Borgman, ‘De sacramentele betekenis van zonnepanelen; over theologie en duurzaamheid’, in: Radix 42, 37-48 (2016).
- ‘Prof. Hordijk: Aandacht christen voor milieu mag niet verslappen’. Interview met Leen Hordijk in het Reformatorisch Dagblad van 4 november 1995.
- Jacques Schenderling, ‘De ecologische paradox’, in: Radix 43, 150-161 (2017).
- ‘Niet alles kan overal’. Eindadvies van het Adviescollege Stikstofproblematiek over een structurele aanpak van stikstof op lange termijn (commissie Remkes).
- ‘Meer meten, robuuster rekenen.’ Eindrapport van het Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof (commissie Hordijk).
- Wouter Hoogland, ‘De stikstof-discussie uitgelegd: hierom komen boze boeren vandaag naar De Bilt’, in: RTV Utrecht (met diverse uitlegvideo’s).
- Boerenverstand, Brochure ‘Routes naar kringlooplandbouw’ (2021) (achtergrondinformatie voor de boerenpraktijk).
Aanmelding
Deelname aan het webinar is gratis. Aanmelding verplicht via deze website.
